Αναρχοκαπιταλισμός: Το τέλος των Κρατών και η παντοκρατορία των Ισχυρών

(Άρθρο του Λουκά Καβακόπουλου που γράφτηκε το 2011 στο περιοδικό Hellenic Nexus)

Από τότε που ξεκίνησε η ελληνική Κρίση πριν από μερικά χρόνια, το πρόβλημα του Δημοσίου έγινε η πιο συνηθισμένη συζήτηση όλων μας. Η ανικανότητά του, η διαφθορά του, ο νεποτισμός και το βόλεμα σ’ αυτό των ψηφοφόρων τού κάθε πολιτικάντη, το κόστος όλων αυτών για την ελληνική οικονομία... 

Όμως ακόμη και ο πιο σκληροπυρηνικός εχθρός του Δημοσίου πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει μέχρι σήμερα ότι αυτή η τάση δεν είναι μόνο ένα κοινό και δίκαιο αίσθημα των απηυδισμένων Ελλήνων, αλλά προωθείται και από κέντρα που δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τη λύση των δημοσιονομικών προβλημάτων μας, αλλά χρησιμοποιούν την άσχημη κατάσταση της χώρας μας για να προωθήσουν μια διαφορετικού τύπου ατζέντα. 

Αυτά τα κέντρα δεν έχουν για μοναδικό τους σκοπό το κέρδος. Ανάμεσα σε όλους εκείνους που προσπαθούν να καρπωθούν κομμάτια της περιουσίας του Δημοσίου και να μας μετατρέψουν σε μια πηγή φτηνών και εξαθλιωμένων εργατών, κρύβονται και άτομα και ομάδες που ο απώτερος σκοπός τους είναι να παγιδέψουν στα δικά τους δίχτυα το παγκόσμιο πλέγμα των μοντέρνων κρατών. Ο τελικός τους σκοπός, ο οποίος πηγάζει από ένα είδος φιλοσοφίας του ατομικισμού, είναι η τελική διάλυση των κρατών και η αντικατάστασή τους με ένα είδος «καπιταλιστικής αναρχίας», όσο παράδοξος και αν ακούγεται αυτός ο συνδυασμός λέξεων. 

Η προσπάθεια αυτή φαίνεται να έχει ξεκινήσει στον «πιο αδύναμο κρίκο» της παγκόσμιας οικονομίας, που τυγχάνει να είναι σήμερα η Ελλάδα. Ο απώτερος όμως στόχος είναι όλος ο πλανήτης, που σύμφωνα με τα όνειρα των Αναρχοκαπιταλιστών πρέπει να οδηγηθεί σε μια νέα πολιτική κατάσταση, σε ένα είδος υπερτεχνολογικού Αναρχοκαπιταλισμού όπου οι «νέοι άνθρωποι» ή «humans 2.0» ή «transhumans» θα αποκτήσουν αυτό που πάντα ζητούσαν: Την απόλυτη ελευθερία να ελέγχουν τον κόσμο μας σε επίπεδα αδιανόητα μέχρι σήμερα, και την ικανοποίηση, σύμφωνα με τη δική τους όμως ερμηνεία, της πιο ακραίας απαίτησης του Διαφωτισμού: 

«Αφήστε μας να στραγγαλίσουμε τον τελευταίο βασιλιά με τα εντόσθια του τελευταίου ιερέα!» (Ντενίζ Ντιντερό, 1713-1783)

Το όραμα ενός νέου «διαφορετικού» κόσμου όπου θα εκλείψει κάθε πολιτικό, εθνικό και θρησκευτικό φράγμα είναι βαθιά ριζωμένο στη μοντερνιστική φιλοσοφία από την οποία ξεπηδά το σημερινό παγκόσμιο σκηνικό. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο κύριος «εχθρός» του «πολιτισμένου» κόσμου της Δύσης είναι σήμερα τα θρησκοκρατούμενα κράτη της Ανατολής, τα οποία μέχρι χθες ήταν χρήσιμα εργαλεία στον πόλεμο της Δύσης ενάντια στη ρωσική «αίρεση» του Διαφωτισμού, τον Κομμουνισμό των Σοβιέτ. Σήμερα οι φονταμενταλιστές παρουσιάζονται ως οι πραγματικοί εχθροί της Δημοκρατίας και της Ασφάλειας, αφού η χρησιμότητά τους ενάντια του κομμουνιστικού μπλοκ έχει πια εκλείψει. 

Όμως σύντομα θα φανεί ότι ο «πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία» δεν είναι απλά παρά μια επιμέρους μάχη και ένας αντιπερισπασμός. Ο πραγματικός πόλεμος μαίνεται ανάμεσα σε δύο πολύ πιο ισχυρούς αντίπαλους, σε δύο παρατάξεις με τεράστιο χάσμα στις φιλοσοφικές και κοινωνικές αντιλήψεις τους: 

Η μία παράταξη είναι αυτή που υποστηρίζει το συλλογικό μοντέλο, το οποίο εκφράζεται από ιδεολογίες όπως ο Κομμουνισμός, ο Εθνικισμός, ο Σοσιαλισμός και η Αριστερή Αναρχία), ενώ η δεύτερη παράταξη υποστηρίζει το ατομικιστικό μοντέλο, το οποίο εκφράζεται μέσα από την ιδεολογία της Ελεύθερης Αγοράς, του Αναρχοκαπιταλισμού και ενός παραμορφωμένου Νιτσεϊσμού, ο οποίος εκφράζεται και μέσα από γραπτά φιλοσόφων και επιστημόνων όπως η Ayn Rand και ο Milton Friedman: 

Ο Πολιτισμός είναι η πρόοδος προς μια κοινωνία ιδιωτικότητας. Ολόκληρη η ύπαρξη ενός άγριου είναι δημόσια και κυβερνάται από τους νόμους της φυλής του. Ο Πολιτισμός είναι η διεργασία που θα απελευθερώσει τον άνθρωπο από τους ανθρώπους. (Ayn Rand, ιδρύτρια της αναρχοκαπιταλιστικής φιλοσοφίας του Ομπτζεκτιβισμού, 1905-1982) 

Η «ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ» ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 

Ένα από τα βασικά δόγματα του Κράτους είναι να ταυτίζει τον εαυτό του με την περιοχή που κυβερνά. Καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι αγαπούν την πατρίδα τους, η ταύτιση αυτής της περιοχής και των ανθρώπων της με το Κράτος ήταν ο τρόπος για να κάνουν τον αυθόρμητο πατριωτισμό να λειτουργεί προς όφελός του Κράτους. Αν η «Ρουριτανία» δεχτεί επίθεση από την «Βαλδαβία», η πρώτη κίνηση του Κράτους και των διανοούμενών του είναι να πείσει τους ανθρώπους της Ρουριτανίας ότι η επίθεση γίνεται εναντίον τους και όχι απλά εναντίον της ομάδας που τους εξουσιάζει. (Murray N. Rothbard, Αναρχοκαπιταλιστής φιλόσοφος, The Anatomy of the State) 

Το συλλογικό μοντέλο κυριάρχησε στον πλανήτη μας από το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα μέχρι περίπου μια εικοσαετία πριν από σήμερα. Υπήρξε βέβαια και παλιότερα σε κοινωνίες όπως στην αρχαία Σπάρτη (σε πολύ μικρότερο βαθμό στην αρχαία Αθήνα) και στα πρώτα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης. Η παγκόσμια επιβολή του όμως συνέβη για πρώτη φορά μετά το τέλος της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης του 1930, όταν ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς έπεισε τον Αμερικανό πρόεδρο Φράνκλιν Ρούσβελτ να εφαρμόσει μια οικονομική πολιτική που υποστήριζε τα συλλογικά συμφέροντα. Το αμερικανικό κράτος άνοιξε έτσι πολλές θέσεις εργασίας προκηρύσσοντας τεράστια δημόσια έργα, έθεσε με νόμο τον κατώτατο μισθό του εργαζόμενου, πρόσφερε δωρεάν ιατρική περίθαλψη και παιδεία κλπ. Τις κινήσεις αυτές επανέλαβε σχεδόν άμεσα η Μεγάλη Βρετανία, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. 

Η υιοθέτηση του συλλογικού μοντέλου από αυτά τα κράτη ήταν απαραίτητη όχι μόνο γιατί τα έβγαλε από την Κρίση, αλλά γιατί αποτέλεσε απάντηση στην εμφάνιση του Κομμουνισμού στη Ρωσία και την εξάπλωση του Εθνικισμού στην Ευρώπη. Πολλοί απογοητευμένοι Αμερικανοί και Άγγλοι έβλεπαν με συμπάθεια τις εξελίξεις στη μακρινή Ευρώπη. Η Εξουσία των ΗΠΑ ένιωσε ότι κινδυνεύει, έβαλε νερό στο κρασί της και πρόσφερε στο λαό ανάλογα δικαιώματα. Αυτό το οικονομικό μοντέλο εφαρμόστηκε για τους ίδιους σκοπούς αργότερα σε ολόκληρο τον αναπτυσσόμενο κόσμο, μέχρι και στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στο Ιράν. Βέβαια, όλα αυτά ήταν μια επίφαση, αφού η Εξουσία του Δυτικού Κόσμου δεν άλλαξε πρόσωπα, απλώς αναγκάστηκε να αλλάξει στάση. 

Όμως με την πτώση της διεφθαρμένης πλέον σοβιετικής αυτοκρατορίας και την αποκάλυψη των άσχημων πλευρών του συστήματός της, τα πρόσωπα που συνιστούν τη δυτική Εξουσία σταμάτησαν να νιώθουν τον κίνδυνο του συλλογικού μοντέλου. Έτσι, άρχισαν να παίρνουν πίσω όλα τα δικαιώματα και τις παροχές που έδιναν μέχρι τότε στους υποτελείς συμπολίτες τους. Ξέθαψαν από τα συρτάρια τους τις «απαγορευμένες» μέχρι τότε φιλοσοφίες του Laissez faire και του Αναρχοκαπιταλισμού. Η «Παγκοσμιοποίηση», η οποία ένωσε τα ισχυρά συμφέροντα όλου το πλανήτη αναμεταξύ τους, βοήθησε τους διάφορους τοπικούς ισχυρούς να τα βρούνε αναμεταξύ τους σχηματίζοντας καρτέλ. Έτσι φτάσαμε στο σήμερα, που η συλλογική κοινωνία βρίσκεται υπό επίθεση των «συμφερόντων» που ακούμε και ξανακούμε από τους πολιτικούς. 

Μην απορείτε όταν βλέπετε ότι το βασικό χαρακτηριστικό των γεγονότων σήμερα είναι η αντιπαλότητα ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες: ταξιτζήδες εναντίον νέων επίδοξων ταξιτζήδων, ιδιωτικοί υπάλληλοι εναντίον δημοσίων, πολίτες εναντίον πολιτικών, λιμενεργάτες εναντίον ταξιδιωτικών πρακτόρων, φορτηγατζήδες εναντίον γεωργών, παραγωγοί εναντίον εμπόρων κλπ. Αυτό η κατάσταση προωθείται από την Εξουσία, με σκοπό να διαλυθεί η δύσκολα ελεγχόμενη «συλλογική κοινωνία» και κατά συνέπεια το Κράτος. 

Βέβαια, για να μην το ωραιοποιούμε, πρέπει να θυμηθούμε ότι και το συλλογικό Κράτος δεν ήταν αγαθό και σωστό. Δημιούργησε μια εσωτερική «αριστοκρατία βολεμένων» που δρούσε αντιδραστικά σε κάθε εξέλιξη και αδιαφορούσε για τους άτυχους πολίτες που δεν είχαν την τύχη να είναι ενταγμένοι σε κάποια «συντεχνία»: Τα κομμουνιστικά κράτη έδιναν τεράστια δύναμη στα μέλη του κόμματος και τρομοκρατούσαν τους υπόλοιπους με τα όπλα, οι δικτατορίες έκαναν ακριβώς το ίδιο, τα μέλη κλειστών επαγγελμάτων αρνούνταν να δοθεί δουλειά σε νέους επαγγελματίες, ο δημόσιος τομέας επιβάρυνε δυσανάλογα τον ιδιωτικό και οι «μόνιμοι» ξεχνούσαν να διασφαλίσουν τις θέσεις τους με ποιοτικές παροχές στους συμπολίτες τους. 

Για αυτή την ασυγχώρητη αμαρτία, η υποτιθέμενη «συλλογική κοινωνία» έφτασε σήμερα στο χείλος της καταστροφής της. Τα κράτη όπως η Ελλάδα βρίσκονται υπό συνεχή επίθεση και χάνεται η λεγόμενη «εθνική κυριαρχία» τους. Ενώ κάποτε παρείχαν δικαιώματα στους πολίτες τους, σήμερα παρέχουν μόνο επιπλέον φορολογία, παράλογες απαιτήσεις, διαφθορά και προβλήματα. Άρα, τα κράτη μετατρέπονται σε θεσμούς χωρίς νόημα και ουσία, και σύντομα οι πολίτες θα ξεσηκωθούν εναντίον τους, ωθούμενοι βέβαια και από τα αόρατα νήματα που μας κατευθύνουν ώστε να «αγανακτούμε» ενάντια «στα Κράτη και τη διαφθορά τους». 

Υπάρχουν δύο παρατάξεις που αντιμάχονται σε όλη αυτή την κατάσταση. Από τη μία βρίσκεται η αριστοκρατία εκείνων που ωφελήθηκαν από το κρατικό μοντέλο και από την άλλη οι πραγματικοί ισχυροί, που περιμένουν την απόλυτη εξουσία να ξαναγυρίσει στα χέρια τους… 

ΤΟ ΑΝΑΡΧΟΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟ «ΟΝΕΙΡΟ» 

«Φανταστείτε μια κοινωνία χωρίς κυβέρνηση. Ιδιώτες αγοράζουν την επιβολή του νόμου από ιδιωτικές εταιρείες. Κάθε εταιρεία αυτού του είδους αντιμετωπίζει πιθανές συγκρούσεις με άλλες παρόμοιες εταιρείες. Ιδιωτικοί αστυνομικοί που εργάζονται για την εταιρεία που προσέλαβα θα εντοπίσουν τον διαρρήκτη που έκλεψε την ιδιοκτησία μου. Και τότε θα ανακαλύψουν ότι και αυτός προστατεύεται από μια παρόμοια εταιρεία επιβολής νόμου. 

»Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί μια τέτοια σύγκρουση. Η πιο προφανής αλλά και λιγότερο πιθανή είναι η άμεση βία – να ξεσπάσει ένας μικρός πόλεμος ανάμεσα στην εταιρεία που με υποστηρίζει και που θα προσπαθήσει να συλλάβει τον διαρρήκτη και στην εταιρεία που υποστηρίζει τον διαρρήκτη, η οποία θα προσπαθήσει να τον προστατέψει από τη σύλληψη. 

»Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι η διαπραγμάτευση. Καθώς ο πόλεμος είναι ακριβός, οι εταιρείες θα έχουν προφανώς βάλει στα συμβόλαια που θα προσφέρουν στους πελάτες τους έναν όρο σύμφωνα με τον οποίο δεν θα είναι υποχρεωμένες να προστατέψουν τους πελάτες τους από δικαιολογημένη τιμωρία για πραγματικά τους αδικήματα. Όταν θα συμβεί η σύγκρουση, θα είναι δουλειά των δύο εταιρειών να αποφασίσουν αν ο κατηγορούμενος πελάτης της μίας είναι ή όχι ένοχος για να παραδοθεί στην άλλη. 

»Μια ακόμη πιο ελκυστική και πιο πιθανή λύση είναι οι συμφωνίες ανάμεσα στις εταιρείες να έχουν γίνει από πριν. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, κάθε δύο εταιρείες που θα αντιμετωπίζουν πιθανές τέτοιες συγκρούσεις θα έχουν συμφωνήσει με μια διαιτητική υπηρεσία να βρίσκει τη λύση – ένα ιδιωτικό δικαστήριο. Με σαφή τρόπο θα είναι διατυπωμένοι στις συμφωνίες τους οι νομικοί κανόνες σύμφωνα με τους οποίους θα λύνονται τέτοιες διαμάχες. 

»Κάτω από αυτές τις περιστάσεις, η επιβολή του νόμου και ο νόμος γίνονται ιδιωτικά αγαθά που παράγονται σε μια ιδιωτική αγορά. Η επιβολή του νόμου παράγεται από τις εταιρείες επιβολής και πωλείται άμεσα στους πελάτες. Ο νόμος παράγεται από τις εταιρείες διαιτησίας και πωλείται άμεσα στις εταιρείες επιβολής, που τον μεταπωλούν στους πελάτες ως χαρακτηριστικό του πακέτου των υπηρεσιών που παρέχουν». 

Το παραπάνω σενάριο, που εκ πρώτης όψεως είναι εφιαλτικό, δεν είναι το διανοητικό κατασκεύασμα ενός παρανοϊκού, αλλά ανήκει στον David Friedman, Αναρχοκαπιταλιστή οικονομολόγο και γιο του μεγάλου νομπελίστα οικονομολόγου του 20ού αιώνα, Milton Friedman, και στο κείμενό του Law as Private Good (Ο Νόμος ως Ιδιωτικό Αγαθό). Και είναι το σενάριο που οραματίζονται πάρα πολλοί ισχυροί ως το μέλλον της Ανθρωπότητας. 

Οι αντιρρήσεις για ένα τέτοιο σενάριο είναι προφανείς: Αν ισχύσει, τότε μόνο όσοι έχουν χρήματα θα μπορούν να προστατεύονται από το νόμο! Όμως, ο D. Friedman και όλοι εκείνοι που έχουν παρόμοιες αντιλήψεις, έχουν ένα επιχείρημα που όντως μοιάζει να δικαιολογεί κάπως την πρότασή τους: Ούτως ή άλλως, η κρατική δικαιοσύνη είναι τόσο διεφθαρμένη, που υποστηρίζει μόνο τους ισχυρούς. Με αυτόν τον τρόπο η διαφθορά θα σταματήσει να έχει νόημα και ο νόμος θα έχει μεγαλύτερη αξία για τον καθένα μας, αφού θα τον πληρώνουμε για να υπάρχει, όπως ήδη κάνουμε μέσα από τη φορολογία! Επίσης, οι εταιρείες θα έχουν κάθε λόγο να πασχίζουν για την επιβολή των συμφωνιών τους, τιμωρώντας από κοινού την κάθε εταιρεία που θα τις καταπατήσει, γιατί η κάθε αθέτηση θα υπονομεύει την ύπαρξή τους. Το βασικότερο όμως επιχείρημα των Αναρχοκαπιταλιστών που επιζητούν την ιδιωτικοποίηση των πάντων είναι ότι …ως πελάτης θα έχεις καλύτερη μεταχείριση από ό,τι ως πολίτης! 

Ένα άλλο επιχείρημα που παρατάσσουν οι υποστηρικτές του «ιδιωτικού νόμου» είναι ότι οι νόμοι θα σταματήσουν να είναι καταχρηστικοί και θα γίνουν απλά προϊόντα συμφωνίας, αφού η κάθε βίαιη επιβολή τους θα κοστίζει. Άρα, αν ένας πουριτανός θέλει να επιβάλλει νόμους κατά της μοιχείας, μπορεί να τους επιβάλλει στον εαυτό του και στους ανθρώπους που τον ενδιαφέρουν άμεσα, π.χ. στη γυναίκα του, η οποία θα πρέπει και αυτή να υπογράψει το ανάλογο συμβόλαιο. Την ίδια στιγμή στο διπλανό σπίτι θα μπορούν οι γείτονές του να κάνουν ελεύθερο έρωτα ακόμη και στην αυλή τους, φτάνει βέβαια να …πληρώσουν το ανάλογο τίμημα προστασίας (ναι, πρόκειται για ένα πραγματικό επιχείρημα των Αναρχοκαπιταλιστών). 

Το σημαντικότερο όμως όφελος σύμφωνα με τους Αναρχοκαπιταλιστές είναι ότι ο πελάτης/πολίτης θα επωμίζεται το κόστος των νομοθεσιών και ο νόμος δεν θα υπάρχει ερήμην του. Αν θέλει να επιβάλει κάτι άδικο στους γύρω του, θα πρέπει να το χρηματοδοτήσει, κάτι οικονομικά δύσκολο αν οι γύρω του δεν συμφωνούν. Αν συμφωνήσουν μαζί του, θα είναι εύκολο να χρηματοδοτήσουν από κοινού την επιβολή της κοινής τους συμφωνίας. 

Φυσικά, είναι λογικό να σκεφτούμε ότι μια τέτοιου τύπου κοινωνία είναι αδύνατον να λειτουργήσει. Οι Αναρχοκαπιταλιστές εξηγούν όμως ότι παρόμοιες πρακτικές λειτούργησαν στο παρελθόν. Προτάσσουν ως παραδείγματα αναρχοκαπιταλιστικών κοινωνιών: 

• Την Άγρια Δύση (Ένα Αμερικανικό Πείραμα Αναρχοκαπιταλισμού: Η όχι και τόσο άγρια, Άγρια Δύση, των Terry Anderson και P.J. Hill, τμήμα Οικονομικών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Μοντάνα), 
• Την κελτική ιρλανδική κοινωνία του 7ου-17ουμ.Χ. αιώνα, 
• Την Ισλανδική Κοινοπολιτεία (930 με 1262μ.Χ.). Ακόμη και ο ήρωας Njal των Σάγκας των Ισλανδών δεν ήταν πολεμιστής αλλά …δικηγόρος και τα περισσότερα προβλήματα λύνονταν με επιτόπιες δίκες παρά με μάχες, γράφει ο D. Friedman στο άρθρο με τίτλο Ιδιωτική Δημιουργία και Εφαρμογή του Νόμου: Μια Ιστορική Περίπτωση. 
• Την πουριτανική κοινωνία του Ρόουντ Άιλαντ (1636-1648μΧ) (Origins of Individualist Anarchism in America, Murray N. Rothbard). 
• Το καταφύγιο των Κουάκερων και των Πρεσβυτεριανών της Αλμπερμάγνης στη Νότια Καρολίνα (1640-1663) το οποίο διαλύθηκε με στρατιωτική επέμβαση του Βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας το 1663. (Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τη σχέση του Αναρχοκαπιταλισμού με τα προτεσταντικά θρησκευτικά δόγματα…) 

ΟΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΤΟΥ ΑΝΑΡΧΟΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ 

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο καπιταλισμός μιας απόλυτα ελεύθερης αγοράς είναι η μόνη μορφή μιας καπιταλιστικής κοινωνίας που στέκει λογικά (George Reisman, καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες) 

Βασικός θεωρητικός του Αναρχοκαπιταλισμού θεωρείται από πολλούς ο νομπελίστας οικονομολόγος Milton Friedman, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επιστήμη της Μακροοικονομίας και της εισβολής των «μαθηματικών μοντέλων» στην Οικονομία. Αφού απέρριψε τις θέσεις του «Κεϊνσιανισμού», αν και ήταν αρχικά υποστηρικτής τους, τάχθηκε ενάντια σε κάθε προσπάθεια των κυβερνήσεων να κάνουν ρυθμίσεις της Αγοράς, υποστηρίζοντας ότι τα επιτόκια πρέπει να αφεθούν απολύτως ελεύθερα, οι ιατρικές άδειες να σταματήσουν να έχουν κάποια αξία και η παιδεία να σταματήσει να είναι υποβοηθούμενη από τα κράτη. 

Ο Friedman πίστευε ότι το Κράτος είναι η μεγαλύτερη αιτία των δεινών του πολιτισμού. Πρωτοστάτησε στην προσπάθεια να καταργηθεί η αναγκαστική στράτευση στον Αμερικανικό Στρατό (και έτσι ο στρατός των ΗΠΑ έγινε επαγγελματικός), κάτι που θεωρούσε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. Σύμφωνα με δημοσίευση της Wall Street Journal, τα βιβλία του μεταφράστηκαν παρανόμως και κυκλοφόρησαν μέχρι και σε κομμουνιστικές χώρες. 

Η ομάδα των υποστηρικτών της θεωρίας περιλαμβάνει αρκετά άλλα μεγάλα ονόματα από τον χώρο της Οικονομίας, της Φιλοσοφίας και της Πολιτικής, όπως ο νομπελίστας Friedrich Hayek (o οποίος ανήκει στη λεγόμενη «Αυστριακή Σχολή» της Οικονομίας), ο Benjamin Tucker, η πετυχημένη συγγραφέας και φιλόσοφος Ayn Rand, ο Lysander Spooner, o Murray Rothbard (Αυστριακή Σχολή, επίσης) και ο υιός του Milton, David Friedman. (Η «Αυστριακή Σχολή» ήταν μια γνωστή μεγάλη ομάδα οικονομολόγων οι οποίοι υποστήριζαν απόψεις περί νεοφιλελευθερισμού πολύ κοντά στις ιδέες των Αναρχοκαπιταλιστών.) 

Προς τιμήν κάποιων όμως Αναρχοκαπιταλιστών όπως ο Robert LeFevre, βάζουν οι ίδιοι τα πράγματα στη θέση τους. Ο Αναρχοκαπιταλιστής αυτός ακτιβιστής αρνούνταν να βάλει στον εαυτό του το όνομα «αναρχικός» και δήλωνε ότι ο σωστός όρος που του ταίριαζε ήταν «Αυταρχιστής». Ο συντηρητικός William F. Buckley δήλωνε αντίστοιχα ότι ο σωστός όρος είναι «Αναρχο-Απολυταρχία»! 

Αν και ήταν καλυμμένο με τη γλώσσα των μαθηματικών και της επιστήμης, το όραμα του Friedman συνέπιπτε ακριβώς με τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών που από τη φύση τους είναι πεινασμένες για μεγάλες αγορές που δεν έχουν ρυθμίσεις και περιορισμούς. (Naomi Klein, To Δόγμα του Σοκ)

Οι Αναρχοκαπιταλιστές απαιτούν λοιπόν τη σταδιακή εξαφάνιση των κρατών, των συνόρων, του κρατικού στρατού, της δημόσιας υγείας και παιδείας και οποιουδήποτε πράγματος απαιτεί τη δημιουργία φόρων ή δημόσιων οργανισμών. Το φιλοσοφικό τους επιχείρημα είναι ότι το Κράτος παίρνει από το άτομο την ευθύνη και τη δύναμη, και με αυτό τον τρόπο αντί να το προστατεύσει, το Κράτος υποδουλώνει το άτομο. Με τη δικαιολογία ότι προστατεύεται η ατομική οντότητα, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε έναν δούλο του κράτους, και οδηγείται σε μια απομόνωση μέσω της γραφειοκρατίας και των νομοθεσιών. 

Αντίθετα, συνεχίζουν οι Αναρχοκαπιταλιστές, σε μια ελεύθερη αγορά, το άτομο θα είχε τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί την κάθε του θέση, την κάθε του θέληση, τη ζωή του και τα επιτεύγματά του. 

Είναι λογικό να κατηγορήσει κάποιος τους Αναρχοκαπιταλιστές ότι προωθούν ένα απόλυτα διεφθαρμένο και απάνθρωπο σύστημα, οι ίδιοι όμως επιμένουν ότι μια κοινωνία σαν αυτή που προτείνουν θα είναι περισσότερο αρμονική, ειρηνική και αναπτυγμένη από οποιαδήποτε «κρατική κοινωνία». Θεωρούν ότι μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία σαν αυτή που προτείνουν θα είναι ελεύθερη από πολέμους (αφού οι πόλεμοι γίνονται πάντοτε ανάμεσα σε φορείς της κρατικής εξουσίας) και θα προσφέρει ηθική και υλική ικανοποίηση στα μέλη της ανάλογα με την προσπάθειά τους. 

Φυσικά, είναι πολύ εύκολο να συνειδητοποιήσει κάποιος ότι μια παρόμοια κοινωνία δίνει δύναμη μόνο στους ισχυρούς και σ’ αυτούς που ήδη έχουν χρήματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων θα καταψήφιζε ένα τέτοιο μοντέλο και ο λαός θα οργανωνόταν αποφασιστικά εναντίον του. Όμως, όπως φαίνεται παρακάτω, το αναρχοκαπιταλιστικό μοντέλο είναι εκ των πραγμάτων αυτό που θα αναγκαστούμε να ζήσουμε τα επόμενα χρόνια, γιατί η επιβολή του έχει ήδη ξεκινήσει… 

 Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΟΠΛΟ ΤΟΥ ΑΝΑΡΧΟΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ 

Προτιμάς να συνεχίσεις να πουλάς καραμελωμένο νερό για όλη σου τη ζωή ή προτιμάς να έρθεις μαζί μου και να αλλάξουμε τον κόσμο; (Η φράση με την οποία ο Steve Jobs της Apple έπεισε τον John Scalley να παρατήσει τη διεύθυνση της Pepsi και να γίνει διευθυντής της Apple). 

«Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τον μοντέρνο κόσμο: Το φάντασμα της Κρυπτο-Αναρχίας! »Η τεχνολογία των υπολογιστών έχει φτάσει στο σημείο να προσφέρει σε άτομα και ομάδες τη δυνατότητα να επικοινωνούν και να συναλλάσσονται με τελείως ανώνυμο τρόπο. Δύο άτομα μπορούν να ανταλλάσσουν μηνύματα, να κάνουν επιχειρηματικές συμφωνίες και να διαπραγματεύονται ηλεκτρονικά συμβόλαια, χωρίς ποτέ να γνωρίζουν το αληθινό όνομα ή τη νομική ταυτότητα ο ένας του άλλου. Οι επαφές στα δίκτυα είναι ανεξιχνίαστες, μέσω εκτεταμένης «δια-δρομολόγησης» (rerouting) κωδικοποιημένων πακέτων πληροφορίας και μη-παρακολουθήσιμων συσκευών που χρησιμοποιούν κρυπτογραφικά πρωτόκολλα με σχεδόν τέλεια εγγύηση ενάντια σε κάθε προσπάθεια παρακολούθησης. Η υπόληψη του ατόμου σύντομα θα αποκτήσει μεγάλη σπουδαιότητα και θα γίνει πολύ σημαντική στις ανταλλαγές, πιο σημαντική ακόμη και από την νομισματική πίστωση (credit) που προσφέρουν οι τράπεζες του σήμερα. Αυτές οι εξελίξεις θα αλλάξουν τελείως τη φύση της κυβερνητικής εξουσίας, τη δυνατότητα της φορολόγησης και του ελέγχου των οικονομικών ανταλλαγών, τη δυνατότητα να κρατείται η πληροφορία μυστική, θα αλλάξουν ακόμη και τη φύση της ανθρώπινης εμπιστοσύνης και της προσωπικής υπόληψης. 

»Η τεχνολογία αυτής της επανάστασης –και θα είναι σίγουρα μια κοινωνική και οικονομική επανάσταση– υπήρχε στη θεωρία από την προηγούμενη δεκαετία. Οι μέθοδοί της βασίζονται στην κωδικοποίηση «δημοσίου κλειδιού» (public key), στα συστήματα ανταλλαγής πιστοποιήσεων μηδενικής γνώσης (zero-knowledge interactive proof systems) και διάφορα πρωτόκολλα για επικοινωνία, πιστοποίηση και επικύρωση. Μέχρι τώρα, όλα αυτά συζητιόνταν μονάχα σε ακαδημαϊκά συνέδρια στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, συνέδρια που παρακολουθούσε και επιτηρούσε αυστηρά η Εθνική Υπηρεσία Ασφάλειας (National Security Agency – NSA). Αλλά, πρόσφατα, τα δίκτυα των υπολογιστών και τα ιδιωτικά κομπιούτερ απόκτησαν την αναγκαία ταχύτητα για να κάνουν αυτές τις ιδέες πρακτικές για όλους. Και τα επόμενα δέκα χρόνια θα μας δώσουν ακόμη περισσότερη ταχύτητα για να γίνουν οι ιδέες οικονομικά εφικτές και ουσιαστικά αδύνατον να εμποδιστούν. Δίκτυα υψηλών ταχυτήτων, ψηφιακές τηλεφωνικές γραμμές, μη-ανιχνεύσιμες συσκευές, έξυπνες κάρτες, δορυφόροι, πομποί Ku-band, υπολογιστές που εκτελούν πολλά εκατομμύρια εντολές το δευτερόλεπτο, τσιπάκια κωδικοποίησης, θα είναι μερικές μόνο από τις τεχνολογίες που θα καταστήσουν όλα τα προηγούμενα εφικτά. 

»Το Κράτος, φυσικά, θα προσπαθήσει να σταματήσει ή να φρενάρει την εξάπλωση αυτής της τεχνολογίας, εκφράζοντας ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια, μιλώντας για χρήση αυτής της τεχνολογίας από εμπόρους ναρκωτικών, για εύκολη φοροδιαφυγή, και θα εκφράσει φόβους για κοινωνική αποσύνθεση. Πολλές από αυτές τις ανησυχίες θα είναι πραγματικές – η Κρυπτο-Αναρχία θα επιτρέψει τα εθνικά μυστικά να ανταλλάσσονται ελεύθερα, όπως θα επιτρέψει και το εμπόριο παράνομων και κλεμμένων υλικών. Μια ανώνυμη ψηφιακή αγορά θα ανοίξει τις πόρτες ακόμη και για τις αποτροπιαστικές αγορές δολοφονιών και εκβιασμών. Διάφορα εγκληματικά και ξένα στοιχεία θα είναι ενεργοί χρήστες του ΚρυπτοΔικτύου. 

» Όλα αυτά, όμως, δεν θα σταματήσουν την εξάπλωση της Κρυπτο-Αναρχίας. Όπως η εφεύρεση της τυπογραφίας μείωσε τη δύναμη των μεσαιωνικών συντεχνιών και άλλαξε τη δομή της εξουσίας, έτσι και οι μέθοδοι κρυπτογραφίας θα αλλάξουν ριζικά τη φύση των εταιρειών και της κυβερνητικής παρέμβασης στις οικονομικές συναλλαγές. Σε συνδυασμό με την εμφάνιση του εμπορίου πληροφορίας, η Κρυπτο-Αναρχία θα δημιουργήσει μια ρευστή αγορά για τον καθένα μας και για όλα τα αγαθά που μπορούν να περιγραφούν με λέξεις και εικόνες. Και όπως μια φαινομενικά μικρή εφεύρεση όπως το συρματόπλεγμα έκανε δυνατή την περίφραξη τεραστίων οικοπέδων και κτημάτων, αλλάζοντας έτσι για πάντα τις έννοιες της ιδιοκτησίας γης και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας στη Δύση, έτσι επίσης η φαινομενικά μικρή ανακάλυψη ενός αρχαίου κλάδου των μαθηματικών θα αποδειχτεί ότι είναι ο κόφτης που θα αφαιρέσει το συρματόπλεγμα που είναι στημένο σήμερα γύρω από την πνευματική ιδιοκτησία.» 

Το παραπάνω «μανιφέστο» γράφτηκε το 1988(!) από τον Timothy May (tcmay@netcom.com), σημαντικό ερευνητή-φυσικό και υψηλόβαθμο σχεδιαστή της Intel, της μεγάλης εταιρείας που δημιούργησε τους μικροεπεξεργαστές και τα ολοκληρωμένα κυκλώματα (τσιπάκια) και κατέχει σήμερα το 90% της παγκόσμιας αγοράς στην κατασκευή και αγορά επεξεργαστών. Φαινομενικά, η Κρυπτο-Αναρχία δεν έχει κατακτήσει ακόμα τον κόσμο μας, οπότε ο Μέι ακούγεται κάπως υπερβολικός στις προβλέψεις του. Όμως, αν αναλογιστούμε τα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων ετών και τα συνδυάσουμε με το μανιφέστο των κρυπτο-αναρχικών, θα δούμε ότι πολλά από αυτά που προβλέπονται στο μανιφέστο του έχουν ήδη γίνει πραγματικότητα: 

Οι κυβερνήσεις σκύβουν το κεφάλι στους διάφορους τεχνοκράτες, οι οποίοι είναι πλέον ανέγγιχτοι από τη φορολογία και από κάθε είδους έλεγχο. Αυτοί «τηλεμεταφέρουν» τα κεφάλαιά τους με τελείως αόρατους τρόπους σε όλο τον πλανήτη (off-shore εταιρίες κτλ). Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να επιβάλλουν νόμους για να ελέγξουν αυτό το χάος, αλλά οι νόμοι έχουν τεράστιες «τρύπες» που αφήνουν τελικά ανέγγιχτους τους τεχνοκράτες. 

Οι χώρες που διατηρούσαν μια κρατικά ελεγχόμενη οικονομία (όπως π.χ. ήταν κάποτε η Ελλάδα, στην οποία οι μεγάλοι οργανισμοί ήταν δημόσιοι) έχουν σήμερα γονατίσει οικονομικά. Το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας περιουσίας έχει πλέον ιδιωτικοποιηθεί και διάφοροι επώνυμοι –αλλά κυρίως ανώνυμοι– επιχειρηματίες γίνονται σ’ αυτές, ειδικά μέσα από τη χρήση της υψηλής τεχνολογίας, ισχυρότεροι ακόμη και από τις κυβερνήσεις τις ίδιες. 

Οι πολυεθνικές έχουν σήμερα κέρδη που ξεπερνούν το ΑΕΠ ολόκληρων κρατών. Οι επιχειρηματίες τους βλέπουν τα σύνορα και τα κράτη ως απλά εμπόδια στα πόδια τους και δεν έχουν κανένα λόγο να συνεχίσουν να υποτάσσονται στις παράλογες απαιτήσεις τους. Για αυτό, με αδιάκοπο σφυροκόπημα των οικονομιών τους (με τη μέθοδο της αγοράς χρεών και ομολόγων, επένδυση σε CDS και οδήγηση των κρατών αυτών σε χρεοκοπία) βάζουν πλέον χέρι στα παραδοσιακά μονοπώλια των κρατών: Μεταφορές, Ενέργεια, Επικοινωνίες, Νερό. 

Είναι ολοφάνερο ότι οι ισχυροί του πλανήτη έχουν το πάνω χέρι σ’ αυτή την κατάσταση και δύσκολα θα αποτύχουν στο σχέδιό τους, που είναι ο απόλυτος έλεγχος των κρατών και η απαξίωσή τους σε ανούσιους θεσμούς. Ήδη επενδύουν στη δημιουργία ιδιωτικών στρατών και απομονωμένων θέρετρων στα οποία θα ζούνε προστατευμένοι από εμάς.

(Τον Ιανουάριο του 2012, με τη βοήθεια του Υπουργείου Εσωτερικών των ΗΠΑ, στο Ιράκ θα εγκατασταθεί ιδιωτικός στρατός για να υποστηρίξει τα συμφέροντα των πολυεθνικών εκεί, μια πληροφορία που κρατήθηκε κρυφή ακόμη και μέσα στην αμερικανική κυβέρνηση - http://www.wired.com/dangerroom/2011/02/5500-mercs-to-protect-u-s-fortresses-in-iraq/). 

Το μόνο ισχυρό «συλλογικό» κράτος που έχει μείνει μοιάζει να είναι η Κίνα. Όμως ακόμη και αυτή είναι πλέον ένα «παρμένο κάστρο», αφού έχει αφήσει τα δυτικά συμφέροντα να τη διαπεράσουν και είναι πολύ εύκολο να χτυπηθεί και να εξουδετερωθεί με τον ίδιο τρόπο που χτυπήθηκαν και τα κράτη της Ευρώπης, κάτι που ίσως θα δούμε να συμβαίνει ξαφνικά και απρόβλεπτα, όπως έγινε στην Αίγυπτο, τη Συρία και τη Λιβύη. 

Είναι θέμα χρόνου λοιπόν να επιβληθεί ένας ουσιαστικός Αναρχοκαπιταλισμός σε όλο τον πλανήτη. Τα κράτη δεν θα μπορούνε να παρέχουν τίποτα από όσα παρείχαν μέχρι σήμερα και ο μέσος άνθρωπος θα είναι υποχρεωμένος να αγοράζει μέχρι και την ασφάλειά του, όπως ακριβώς προβλέπει ο David Friedman στο κείμενό του. Θα είναι άραγε ένας εφιάλτης ή οι θεωρητικοί του Αναρχοκαπιταλισμού θα έχουν δίκιο και η κοινωνία θα οργανωθεί σε διαφορετικές μεν αλλά ίσως πιο ειλικρινείς βάσεις; ΟΙ 

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 

«Θα πρέπει να ασκηθούμε στην παραίτηση από κυριαρχικά δικαιώματα σε εθνικό επίπεδο» (Γκέρχαρντ Σρέντερ, πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, δήλωση που έγινε τον Σεπτέμβριο του 2011) 

Για να αντιμετωπίσουν την επέλαση του Αναρχοκαπιταλισμού τα κράτη έχουν μια και μόνη εύκολη διέξοδο. Τη συνένωσή τους σε ακόμη μεγαλύτερες οντότητες και την αύξηση της πολιτικής και οικονομικής τους δύναμης. Λογικό είναι λοιπόν να αναμένουμε την πολιτική και οικονομική ένωση της Ευρώπης σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα αν θέλει να αποφύγει τη μετατροπή της σε ένα αναρχοκαπιταλιστικό χάος. 

Υπάρχει και μια άλλη διέξοδος να αντιμετωπιστεί ο Αναρχοκαπιταλισμός, την οποία ακολούθησαν οι κρατιστές άρχοντες των ΗΠΑ στις αρχές του 21ου αιώνα. Καθώς οι ΗΠΑ δεν είχαν άλλο τρόπο για να μεγαλώσουν τη δύναμή τους, διάλεξαν να ξεκινήσουν πολέμους. Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και οι αναταραχές στη Μέση Ανατολή άντλησαν τεράστια κεφάλαια προς όφελος της κρατικής μηχανής των ΗΠΑ και επέκτειναν την παρουσία των ΗΠΑ σε όλο τον πλανήτη. Αυτή την προφανή τακτική την είχαν προτείνει ανοιχτά τα λεγόμενα «γεράκια» των ΗΠΑ, όπως ο αντιπρόεδρος των Μπους Ντικ Τσέινι και ο Πωλ Γούλφοβιτς, που είχαν προβλέψει σε κείμενά τους την ανάγκη της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, αν οι ΗΠΑ ήθελαν να διατηρήσουν την παγκόσμια υπεροχή. Όμως, όπως βλέπουμε, ακόμη και αυτή η προφανής τακτική απέτυχε και σήμερα οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα. 

Μια πολιτική ένωση των λαών της Ευρώπης φαντάζει σήμερα αδύνατη. Όμως μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα προωθηθεί έντονα τα επόμενα χρόνια, σαν πρόληψη της επιβολής του Αναρχοκαπιταλισμού ή σαν αντίδραση όταν αυτός θα έχει ήδη επιβληθεί γύρω μας. Σε κάθε περίπτωση πάντως, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα τη ζήσουμε... 

ΠΗΓΕΣ 

• Klein, Naomi, Το Δόγμα του Σοκ, Λιβάνης, 2010 
• Anderson, Sarah, and John Cavanagh, The Rise of Corporate Global Power 
• Hertz, Noreena, The Silent Take-Over, William Heineman, London, 2001, 242pp. 
• The Origins of Individualist Anarchism in America (http://www.lewrockwell.com/rothbard/rothbard107.html) 
• Private Creation And Enforcement Of Law: A Historical Case, D. Friedman (http://www.daviddfriedman.com/Academic/Iceland/Iceland.html)