Υπάρχει δογματικός Αθεϊσμός;

Σε μια συζήτηση στο antidogma.gr, ο φίλος «Αστερίων» Μάριος Γιαννακόπουλος έγραψε ότι «ο Αθεϊσμός γίνεται το alter Ego της θρησκολειψίας».

Αν και καταλαβαίνω τους άθεους που προσπαθούν να τα βάλουν με την ακόμα παντοδύναμη σήμερα θρησκεία και να μειώσουν τη δύναμή της -και ένας πόλεμος χρειάζεται πάθος για να κερδηθεί- παρόλα αυτά δεν μπορώ να μην συμφωνήσω με τη διαπίστωση του Μάριου.

Ναι, συμφωνώ ότι κάποιοι έχουν μετατρέψει τον αθεϊσμό σε ένα δόγμα, ιδιαίτερα άκαμπτο και παράλογο, όπως ακριβώς και την θρησκεία.

Λένε «δεν υπάρχει θεός», χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς εννοούν με τη λέξη «Θεός», ακριβώς όπως οι φανατικοί θρησκόληπτοι δεν ξέρουν σε τι ακριβώς πιστεύουν.

Στην ιστορία της φιλοσοφίας της ανθρωπότητας οι φιλόσοφοι δεν πίστεψαν ποτέ στον «παπούλη με τη γενειάδα που κοιτάει από ψηλά», αλλά καταλήγουν πολλές φορές να συμπεράνουν ότι υπάρχει ένα κοινό «νόημα» που συνδέει όλο το σύμπαν.

Σήμερα η θεωρία του χάους μιλάει για φαινόμενα «αυτο-οργάνωσης» και θεωρεί ότι η νοημοσύνη είναι ένα τέτοιο φαινόμενο. Γιατί να μην συμβαίνει λοιπόν σε επίπεδο «είδους» ή σε επίπεδο «βιόσφαιρας» ή σε επίπεδο γαλαξιών αυτή η αυτοοργάνωση-εμφάνιση νοημοσύνης;

Η Τοπολογία το έχει θέσει ως κανόνα: «Κάθε σύνολο που ξεπερνά έναν οριακό αριθμό στοιχείων, αποκτά ιδιότητες που δεν παρατηρούνταν μέχρι τότε στο σύνολο» (Όπως π.χ. ένας μικρός αριθμός νευρώνων δεν έχει νοημοσύνη, αλλά μερικά δισεκατομμύρια νευρώνες φτιάχνουν ένα μυαλό που έχει μπόλικη νοημοσύνη...)

Μέχρι και η κλασική Φυσική έχει δείξει ότι υπάρχει «non-locality» (μη-τοπικότητα) και ένα σωματίδιο στη μύτη μου συνδέεται με έναν μυστηριακό αλλά επιστημονικά αποδεκτό τρόπο με ένα σωματίδιο σε έναν γαλαξία που βρίσκεται τρις εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Αφού συνδέονται, τι «ονειρεύονται» όλα αυτά τα αμέτρητα σωματίδια που συνθέτουν το Σύμπαν;

Αναλογιζόμενος τα παραπάνω, πώς μπορώ να υποστηρίξω με απόλυτη σιγουριά (όπως υποστηρίζουν μερικοί άθεοι) ότι δεν υπάρχει μια συνεκτική «ουσία» που αποτελεί την anima του σύμπαντος;

Πως μπορώ να απορρίψω με απόλυτη βεβαιότητα κάθε υποψία και να αποφανθώ ότι αυτό το κοινό «νόημα» ή η «anima» δεν ισοδυναμούν με μια «ανώτερη λογική / ανώτερη δύναμη / ανώτερη ουσία» που μοιάζει να είναι κάτι πιο ...θεϊκό από τον «Θεό»;


Κάποιοι «άθεοι», από την άλλη, θα μου πούνε ότι δεν αρνούνται αυτόν τον φιλοσοφικό «θεό» που πηγάζει από όλα αυτά, αλλά εκείνον τον Θεό των θρησκειών που υποτίθεται ότι είναι μια οντότητα πολύ πιο εξελιγμένη από εμάς και ανακατεύεται με τα γεγονότα της Ιστορίας μας.

Πάλι, η εμπειρία μου μου λέει ότι όταν ήμουν παιδάκι ήμουν ένας βλάκας και μισός, και δεν καταλάβαινα τίποτα από τους μηχανισμούς της ανθρωπότητας γύρω μου. Αλλά, τώρα που μεγάλωσα καταλαβαίνω πράγματα που ένα παιδάκι δεν μπορεί να δει ούτε στον ύπνο του.

Ανάλογα, φαντάζομαι πόσα πράγματα καταλαβαίνει ένας άνθρωπος που βρίσκεται σε θέση υψηλής εποπτείας και δύναμης, όπως π.χ. ο Alan Greenspan. Είμαι σίγουρος ότι την κατανόηση που έχει αυτός, όπως και τη δύναμη, δεν τα έχω δει ούτε στον ύπνο μου...
Δεν αποτελεί λοιπόν έναν μοντέρνο θεό; Αν αποφασίσει αύριο να μειώσει μια χρηματιστηριακή αγορά κάποιου μικρού κράτους, θα προκληθούν πόλεμοι και πολλοί άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους. Δηλαδή θα πειράξει μερικά νούμερα, και κάπου μακριά η ζωή χιλιάδων ανθρώπων θα αλλάξει καθοριστικά. Τι λιγότερο έχει λοιπόν από έναν «θεό» σαν εκείνων των θρησκευτικών κειμένων;

Κατ' επέκταση, μια οντότητα -ας πούμε ένας εξωγήινος ανώτερου τεχνολογικού πολιτισμού ή ένας άνθρωπος που είναι αθάνατος και ζει για εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια- μου είναι ολοφάνερο ότι θα έχει υπόψη του διάφορους μηχανισμούς του σύμπαντος και γνώσεις που η ανθρωπότητα σήμερα δεν ονειρεύεται καν.

Μια τέτοια οντότητα, που θα μπορούσε μέσω διαφόρων τεχνικών (τεχνολογικών ή κοινωνικών) να ελέγχει την πραγματικότητά μας με άνεση, δεν θα ήταν κάτι σαν θεός για εμάς (και μάλιστα πολύ κοντά στον βιβλικό θεό; )

Αυτά μου είναι ολοφάνερα, για αυτό και προβληματίζομαι με την άρνηση κάποιων άθεων να τα σκεφτούν - ή έστω να τα αναλογιστούν. Και αυτή η άρνηση μου φαίνεται πανομοιότυπη με την ίδια ακριβώς άρνηση κάποιων θρήσκων να αναλογιστούν τις ίδιες ακριβώς πιθανότητες.

Ελπίζω να μην καταλάβατε ότι είμαι «Θεϊστής». Όχι, δεν πιστεύω στην ύπαρξη ενός θεού, αλλά δεν μπορώ και να την απορρίψω. Δεν είμαι ούτε «θεϊστής», ούτε «άθεος». Αυτές είναι δογματικές τοποθετήσεις.

Δεν πιστεύω σ' αυτά που λένε τα διάφορα θρησκευτικά δόγματα, αλλά μερικές φορές τα εξερευνώ και τα «παίζω» μέσα στο νου μου. Και βλέπω πολλές φορές τις ενδιαφέρουσες ιδέες που έχουν και οι Άθεοι, αλλά και οι Θεϊστές.

Ναι, συμφωνώ με τον Richard Dawkins σε πάρα πολλά, αλλά με συγκινεί και ο Φίλιπ Ντικ και ο Καζαντζάκης και κάποια σημεία των Ευαγγελίων ή του Κορανίου ή των Βουδιστών. Όλοι έχουν κάτι να πούνε. Κοιτάζω μέσα τους και διαμέσου τους και πέρα και πίσω από αυτά που λένε. Και για αυτό πολλούς από αυτούς τους σέβομαι βαθύτατα...

Μου έρχεται λοιπόν να γελάσω όταν παρακολουθώ τον πόλεμο ανάμεσα σε κάποιους «θεϊστές» και σε κάποιους «άθεους», όταν οι πρώτοι λένε: «Υπάρχει ένας παπούλης εκεί ψηλά που μας κρίνει όλους», και οι δεύτεροι απαντάνε: «Όχι, δεν υπάρχει! Πού είναι και δεν τον βλέπω;»
Επίπεδο συζήτησης άστα να πάνε...

Άρα, ναι, υπάρχει δογματικός αθεϊσμός. Αν οι άθεοι θέλουν να κερδίσουν πραγματικά σ' αυτόν τον πόλεμο κατά της σημερινής αποπροσανατολιστικής και παρακμασμένης θρησκείας, πρέπει να χτυπήσουν το πρόβλημα της θρησκείας εκεί, στη ρίζα του, εκεί που βρίσκεται η φανατική εθελοτυφλία που θέλει να απαντάει με απόλυτο τρόπο στα πάντα και να δίνει έτοιμες εξηγήσεις, ακόμη και σε πράγματα που δεν ξέρει κανείς να απαντήσει.
Σίγουρα δεν μπορούν να καταφέρουν να χτυπήσουν τον θεϊσμό, όσο και οι ίδιοι δίνουν απόλυτες και δογματικές εξηγήσεις, έτσι δεν είναι;