Απάτη και Αντίφαση: Βασικά συστατικά του σύμπαντος...

Πίστευα πάντοτε ότι τουλάχιστον οι μισοί διάσημοι άνθρωποι της Ιστορίας, δεν υπήρξαν ποτέ. Εφευρίσκεις αυτό που χρειάζεται να εφεύρεις. Ίσως ακόμη και ο Καρλ Μαρξ να ήταν μια εφεύρεση, το προϊόν κάποιου απατεώνα συγγραφέα.
Φίλιπ Κ. Ντικ

Το σχόλιο του μεγάλου συγγραφέα του 20ου αιώνα περιγράφει απόλυτα και τη δική μου άποψη. Οι Ήρωες είναι κατασκευασμένοι, προϊόντα της εποχής τους και των διαπλεκόμενων συμφερόντων που τους μετέτρεψαν σε είδωλα...

Όμως υπάρχει και ένα ακόμη επίπεδο με το οποίο πρέπει να αναλύσουμε το σχόλιο του Ντικ, αλλά και αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Και μας έχει προλάβει ο ίδιος σ' αυτό. Στο βιβλίο του Το Ηλεκτρικό Πρόβατο, πηγαίνει σ' αυτό το βαθύτερο επίπεδο μέσω του "Μέρσερ", ενός σωτήρα/σύμβολου, ανάλογου με τον Σίσυφο και τον Ιησού Χριστό.

Ο Μέρσερ, με τον οποίο οι άνθρωποι στο βιβλίο του Ντικ «συνδέονται» μέσω ενός παράξενου συστήματος virtual reality το οποίο τους επιτρέπει να μοιραστούν την αγωνία και τον πόνο του, αποτελεί στο βιβλίο συναισθηματική διέξοδο για πολλές χιλιάδες ανθρώπους, όπως και για τον Ντέκαρτ, τον πρωταγωνιστή του βιβλίου. Μέχρι που κάποια στιγμή, αποδεικνύεται ότι ο Μέρσερ είναι ένα σκηνοθετημένο ψέμα, ένα σόου που έχει στηθεί για να έλκει καθημερινά το ενδιαφέρον των ανθρώπων...

Ο Ντικ, μέσα από την αγωνία του Ντέκαρτ, ξεδιπλώνει έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα προβληματισμό, ο οποίος πρέπει να ειδωθεί συμπληρωματικά με το προηγούμενο σχόλιο:

«Ο Μέρσερ δεν είναι απάτη... εκτός κι αν η πραγματικότητα είναι απάτη».

Τι υπονοεί εδώ ο Φίλιπ Ντικ;

• Υπονοεί ότι η πραγματικότητα δεν είναι αρκετή, αν δεν αποκτήσει την «ουσία» του «πνεύματος», δηλαδή να υπακούσει η υλική πραγματικότητα σε ένα σύστημα αξιών που πηγάζουν από μια ανώτερη και θρησκευτικής υφής λογική;
• Υπονοεί ότι οι αυταπάτες μας είναι σημαντικότερες από την πραγματικότητα και ότι η πραγματικότητα οφείλει να υποταχτεί -έστω και στη φαντασία μας- στις αυταπάτες μας;
• Υπονοεί ότι η πραγματικότητα μεταλλάσεται ανάλογα με την αυθεντικότητα των πεποιθήσεων μας, άρα μια πραγματικότητα στην οποία οι πεποιθήσεις μας αποδεικνύονται ψεύτικες, δεν μπορεί να είναι αληθινή;
• Μιλάει άραγε για εκείνο το αυθεντικό, παιδικό πείσμα της ανθρώπινης θέλησης, την εμμονή που μας κάνει να επιμένουμε ακόμη και όταν διαπιστώνουμε ότι αυτό που θέλουμε είναι λογικά, φυσικά και ουσιαστικά αδύνατο;
  
• Μιλάει για εκείνη την άρνηση να δεχτούμε την αντίφαση ενός κόσμου που μας έφτιαξε ώστε να ελπίζουμε και να πιστεύουμε, αλλά καταστρέφει κάθε μέρα, μεθοδικά, κάθε ελπίδα μας και κάθε πίστη μας;...

Δεν μπορούμε να απαντήσουμε με σιγουριά αν ο Ντικ εννοεί κάτι από τα παραπάνω ή ίσως κάτι τελείως διαφορετικό. 

Μπορούμε όμως με σιγουριά να παρατηρήσουμε ότι ο κόσμος μας, πράγματι, είναι γεμάτος αντιφάσεις και μοιάζει να είναι πρόχειρος και αυτοακυρούμενος. 

Μετατρέπεται πολύ εύκολα σε μια απάτη, εύκολα διαμορφωμένη από τους όλους εκείνους που κρύβουν τις αδυναμίες και τα ψυχικά κενά τους πίσω από τη συλλογή δύναμης και εξουσίας και από τους κακούς «παίκτες» που εκμεταλλεύονται κάθε αδυναμία των «κανόνων» (δηλαδή των αναγκαιοτήτων) της ανθρώπινης ζωής.

Νομίζω ότι αυτή η θεμελιώδης αντίφαση δεν μπορεί να δείχνει παρά ένα πράγμα: Ότι δεν υπάρχει κανείς στο τιμόνι αυτού του κόσμου. Ούτε Θεός, ούτε Λογική, ούτε «Ιστορικές Αναγκαιότητες». Ο κόσμος μας δεν «είναι», δεν υπακούει σε κανένα συγκεκριμένο μοντέλο, δεν αναλύεται μέσα από στόχους, αλλά ακόμη δημιουργείται. Είναι ένα χάος όπου τα πάντα λιώνουν το ένα μέσα στο άλλο, όπου οι αντιφάσεις και οι (αυτ)απάτες κυριαρχούν, όπου ακόμη και οι σωτήρες και τα Αρχέτυπα είναι ανίκανα να σώσουν τον εαυτό τους, και πέφτουν θύματα μεγάλων αντιφάσεων.

Όπως και ο Χριστός, ο οποίος ενώ δίδαξε την αγάπη, έγινε εργαλείο αιματηρών πολιτικών...

---

Ο Μέρσερ σε μια κόμικ εκδοχή του, από το ομώνυμο με το βιβλίο του Ντικ κόμικ των Πάρκερ, Μπλοντ και Σταρκινγκς. Κάντε κλικ στην εικόνα για να το δείτε το σπόασπασμα σε φυσικό μέγεθος